Dziś, w przeddzień 315. rocznicy bitwy pod Wschową, polecamy Państwa uwadze udostępniony w ramach projektu „Czytanie obrazów” (Fundacja Kultury bez Barier) eksponat z naszej muzealnej wystawy poświęconej tym wydarzeniom. To epitafium Karla Ludwiga von der Osten-Sackena. Audiodeskrypcji można wysłuchać pod linkiem: https://czytanieobrazow.pl/materialy/portret-i-epitafium-karla-ludwiga-von-der-osten-sackena/.

A oto opis obiektu:

Portret i epitafium Karla Ludwiga von der Osten-Sackenaw Muzeum Ziemi Wschowskiej umiejscowiony jest w sali poświęconej bitwie pod Wschową, która rozegrała się 13 lutego 1706 r. Portret powstał po 1706 r. Autor pozostaje nieznany. Namalowany farbą olejną na blasze miedzianej, a rama wykonana z drewna. Ma 230 cm wysokości i 170 cm szerokości.

W efektownym barokowym obramowaniu, które zajmuje niemalże ⅔ obiektu, znajduje się owalny portret mężczyzny w sile wieku w charakterystycznej dla XVIII w. peruce. Obraz przedstawia Karla Ludwiga von der Osten-Sackena – pułkownika wojsk saskich, który zginął w bitwie pod Wschową. Epitafium, czyli ozdobna tablica ku czci zmarłego, wisiało w kościele ewangelickim Żłóbka Chrystusa we Wschowie.

Młody mężczyzna zajmuje prawie całą przestrzeń obrazu, jest blady i patrzy wprost na widza. Ubrany jest w kunsztowne szaty – czerwony mundur zdobiony złotymi guzikami, pod którym na piersiach ma kirys, czyli zbroję osłaniającą tylko tułów. Półpancerz nałożony jest na białą koszulę. Pod szyją ciasno zawiązana została biała chustka, czyli halsztuk.

Pułkownik Osten-Sacken kciukiem prawej ręki wskazuje scenę bitewną po lewej stronie, ukazującą okoliczności jego śmierci. Ugodzony strzałem z muszkietu żołnierz spada z konia. Palcem wskazującym lewej dłoni pokazuje niewielki, krwawy ślad na pancerzu – miejsce wlotu kuli. Osten-Sacken dowodził pułkiem piechoty. Poległ w bitwie pod Wschową w wieku trzydziestu ośmiu lat i sześciu miesięcy. Wyobrażenie śmierci było rzadkim rozwiązaniem artystycznym tamtego okresu, co czyni epitafium dziełem wyjątkowym.

Portret otacza trójwymiarowa rama zdobiona licznymi panopliami, czyli motywami dekoracyjnymi wskazującymi bezpośrednio na tradycje wojskowe. Są to m.in. kule armatnie, werble, tarcze, miecz, piki i sztandary. Nad portretem, u jego szczytu, znajdują się dwa klęczące putta podtrzymujące kartusz herbowy. Pod portretem, u dołu, umieszczona została tablica epitafijna w formie tkaniny zdobionej frędzlami. Na tablicy znajduje się tekst w języku niemieckim, który prezentuje postać ukazaną na obrazie. Podkreśla on zasługi Osten-Sackena jako żołnierza, ale również poleca go pamięci i modlitwie.

Autor pozostaje nieznany. Można podejrzewać, że była to fundacja rodzinna, a fundatorem był brat zmarłego – Ernst Ferdynand von der Osten-Sacken, który również brał udział w bitwie pod Wschową. Bitwa ta przeszła do historii jako jedno z najważniejszych wydarzeń militarnych w dziejach miasta i jedna z najkrwawszych bitew III wojny północnej. W jej trakcie tylko podczas dwóch godzin zginęło ok. ośmiu tysięcy żołnierzy, a 7,5 tysiąca trafiło do niewoli. Wokół postaci pułkownika Osten-Sackena Piotr Bojarski zbudował w 2018 r. fabułę powieści kryminalnej osadzonej we Wschowie pt. „Pokuszenie”. Serdecznie zapraszamy do Muzeum, gdzie można podziwiać ten wyjątkowy zabytek.

Treść inskrypcji w tłumaczeniu na język polski:

Mój wędrowcze, zatrzymaj się i pozwól płynąć łzom

Gdyż pod tym kamieniem spoczywa u twych stóp

Pan niegdyś szlachetnie urodzony

Pan Ludwig Carl von der Osten-Sacken

Jego Królewskiego Majestatu w Polsce, Jaśnie Księcia Elektora Saskiego

Pułkownik sprawujący dowództwo nad regimentem piechoty,

Urodzony w Kurlandii, swemu szlachetnemu

Pochodzeniu starał się bohaterskimi czynami blasku

Przydać, które w licznych niebezpiecznych bitwach

Krwią znaczył stając się przykładem

Dla potomnych, do momentu, gdy w końcu

Podczas nieszczęśliwego starcia pod Wschową dnia 13 Lutego 1706 roku

Stracił swe dzielne życie, pomimo wielkiej sławy i czci, na skutek wielu ran.

Odejdź wędrowcze,

A przy tym pomyśl, że pamięć o nim

Pomimo grobu pozostanie nieśmiertelna

Foto: Portret i epitafium Karla Ludwiga von der Osten-Sackena w zbiorach Muzeum Ziemi Wschowskiej (MZW/S/236)